Dit IDEE beschrijft een systeem waarmee docenten inzicht kunnen krijgen in hun huidige didactische competenties, nog te verwerven didactische competenties en de wijze waarop ze zichzelf didactisch kunnen professionaliseren.
Voorbeeld uit de praktijk
Bij de opleiding Scheikundige Technologie van de faculteit Technische Natuurwetenschappen aan de TU Delft gaan docenten een web-based instrument gebruiken om hun didactisch competentieniveau in kaart te brengen. In dit geval is gebruik gemaakt van het zelfdiagnose-instrument DOCES dat opgezet is in de vorm van een digitale checklist. De checklist bevat vragen over taakopvattingen (zie Bijlage lijst met taakopvattingen van docenten), en vragen over kennis en vaardigheden en scholingswensen met betrekking tot een aantal kerncompetenties (algemene competenties, didactisch handelen, organisatie en beleid en professionalisering). Het instrument zal uiteindelijk gebruikt gaan worden als in de Resultaat & Ontwikkelingscyclus: tijdens functioneringsgesprekken kunnen docenten zelf aangeven hoe ze zich didactisch hebben ontwikkeld en zullen gaan ontwikkelen.
De Educatieve Faculteit Amsterdam heeft een overigens een vergelijkbaar instrument ontwikkeld: het digitale docentenportfolio.
Doel
De docent kan zijn eigen reeds verworven of nog te verwerven didactische competenties in kaart brengen.
Wanneer te gebruiken
- Wanneer docenten aan hun eigen didactische professionalisering willen werken.
- Wanneer een beroep wordt gedaan op het reflectievermogen van docenten: er moet worden nagedacht over het eigen functioneren in de huidige en toekomstige werksituatie en er moet geëxpliciteerd worden waar dat verbeterd kan worden. Ook voor de vraag waar en wanneer training of coaching noodzakelijk is, zal de docent goed naar zichzelf moeten kunnen kijken.
- Wanneer beginnende (of minder ervaren) docenten een soort nulmeting van hun didactische competenties willen verrichten: waar sta ik nu en waar wil ik over (bijvoorbeeld) twee jaar zijn? In dat geval kan het prima worden gebruikt in combinatie met een POP (persoonlijk ontwikkelplan) en een daaruit voortvloeiend professionaliseringsplan.
- Wanneer ervaren docenten willen checken of hun competenties nog conform de huidige maatstaven zijn om daaruit eventueel de conclusie te trekken dat er wat hiaten zijn ontstaan. Op deze manier wordt het gebruikt als ontwikkelingsinstrument.
Aandachtspunten bij de voorbereiding
De belangrijkste voorbereiding bestaat uit het inventariseren van reeds verworven en nog te verwerven competenties en eventueel het samenstellen van een portfolio.
Aandachtspunten bij de uitvoering
Via verschillende schermen wordt de docent in verschillende rubrieken een aantal vragen gesteld die vervolgens automatisch worden verwerkt en gepresenteerd. De volgende stappen worden achtereenvolgens doorlopen:
- Maak een docentprofiel
- Beantwoord vragen over uw onderwijservaring
- Beschrijf uw taakopvattingen (zie Bijlage Input taakopvattingen)
- Beantwoord voor iedere taakopvatting (zie Bijlage voor een overzicht) twee vragen:
- hoe belangrijk vindt u deze taakopvatting voor een docent?
- In welke mate brengt u de taakopvatting zelf in de praktijk?
- Beschrijf uw competenties
Per taakgebied wordt van iedere competentie gevraagd in hoeverre de competentie nodig is voor de taken van de docent. Vervolgens wordt de beheersing van de competentie gescoord op een vijfpuntsschaal. Deze score kan worden toegelicht. Ook kan worden aangegeven of scholing of coaching gewenst is. - Maak eventueel (indien u dat heeft) een link naar uw digitaal portfolio
- Na het invullen van bovenstaande onderdelen kunnen de eindresultaten overzichtelijk getoond worden: zowel taakopvattingen, huidige en toekomstige kerncompetenties, toelichtingen en scholingswensen zijn af te lezen (zie Bijlage Output taakopvattingen).
Randvoorwaarden
Er bestaan verschillende systemen voor het in kaart brengen van didactische competenties van docenten. Zie (Meerberg, 2003) voor een bespreking van vier van die systemen.
Ontleend aan
Brants, J., Groot, C.G., Joostens, T.H. & Pols, L. (2002). Competenties van docenten in het wetenschappelijk onderwijs. Inventarisatie en instrumentontwikkeling.
Zie ook
- Meerberg, T, (2003). Prikkels voor professionalisering: competentie-inventarisatie-instrumenten voor docenten, Doctoraalscriptie Pedagogische Wetenschappen, Universiteit Leiden.
- Pols, L. & Joostens, T.H. (2003). Oordelen over docentcompetenties. COWOG-bundel: 35 jaar onderwijsvernieuwing. Groningen: GION/Afdeling COWOG, Rijksuniversiteit Groningen.
- Digitale didactiek, Hoe gebruik je als docent een digitaal portfolio?