In dit IDEE worden concrete aandachtspunten gegeven voor begeleiders van en deelnemers aan groepstaken die volledig online worden uitgevoerd. Deze aandachtspunten zijn geformuleerd op basis van concrete praktijkervaringen in de online cursus “Online samenwerkend leren”.
Voorbeeld uit de praktijk
Het
Risbo, Research –
Training –
Consultancy,
organiseert voor onderwijskundigen in Nederland een train the trainer traject. In dit traject voeren de deelnemers in verschillende rollen (zowel als begeleider van een thema als deelnemer aan een thema) online cursussen uit over onderwijskundige thema’s. In de cursus “Online samenwerkend leren” hebben de begeleiders en deelnemers zelf ervaren met welke aandachtspunten rekening gehouden moet worden als cursisten volledig online een samenwerkingsopdracht uitvoeren. Deze aandachtspunten zijn door de begeleiders en deelnemers na afloop van de cursus “Online samenwerkend leren” geformuleerd. Volgens de begeleiders en deelnemers kan het online samenwerken bevorderd worden als rekening wordt gehouden met de aandachtspunten die hieronder beschreven staan.
Doel
In dit IDEE leert u met welke concrete aandachtspunten u als begeleider rekening moet houden wanneer u cursisten/studenten op afstand met elkaar wilt laten samenwerken aan groepsopdrachten.
Wanneer te gebruiken
Wanneer u studenten online met elkaar laat samenwerken aan groepstaken kunt u de aandachtspunten die hieronder staan gebruiken bij de opzet van de cursus, de formulering van de opdrachten en de begeleiding van de studenten bij de uitvoering. Ook kunt u de studenten concrete aandachtspunten geven voor het online samenwerken.
Aandachtspunten bij de voorbereiding
- Zorg ervoor dat de structuur voor deelnemers bij online cursussen duidelijk is: het moet ruim van tevoren duidelijk zijn wat de deelnemers moeten doen. De structuur moet niet te complex zijn.
- Zorg ervoor dat er afwisseling is tussen off-line en online momenten: een face to face startmoment is erg wenselijk. Doel van deze bijeenkomst kan zijn de aandacht van de deelnemers te richten op de cursus, taken te verdelen en afspraken te maken. In een kick-off kunt u helder de bedoelingen van de cursus kenbaar maken. Dit moet heel expliciet gebeuren.
- Geef de deelnemers een duidelijk beeld van de hoeveelheid te investeren tijd, zodat de deelnemers deze tijd kunnen inplannen in hun agenda. Online samenwerken door deelnemers aan een cursus kost veel tijd. De deelnemers moeten kijken of er bijdragen zijn geleverd, moeten deze bijdragen lezen en interpreteren en hun eigen mening formuleren. Deze tijd moet bij het maken van de opdrachten worden meegerekend.
- De tijdsbelasting voor de deelnemers aan online cursussen kan demotiverend werken. Omvangrijkere opdrachten zijn volgens de deelnemers online iets lastiger uit te voeren dan opdrachten waar kleinere bijdragen worden gevraagd.
- Zorg voor ritme in een online cursus. Om dit te bevorderen zijn overzichtelijke opdrachten nodig. Ook is het van belang dat deelnemers geregeld bijdragen moeten leveren aan opdrachten en/of discussies. Het werkt goed als deelnemers telkens verplicht worden om (kleine) bijdragen te leveren. Zo blijven de deelnemers betrokken.
- Laat (groepen) deelnemers feedback geven aan elkaar in een online cursus. Hierdoor krijgen deelnemers inzicht in de uitwerking van de opdracht(en) van andere groepen.
- Formuleer concrete opdrachten, zodat deelnemers bij de start niet te veel gaan “zwemmen”. Om erachter te komen of opdrachten duidelijk en ondubbelzinnig zijn is het goed om de opdrachten van tevoren te laten tegenlezen. De opdracht moet heel expliciet geformuleerd zijn.
- Geef bij de opdrachten duidelijk aan wat van de deelnemers verwacht wordt (bijvoorbeeld twee bijdragen per opdracht)
- Open opdrachten werken uitdagend/ motiverend, maar roepen bij deelnemers ook veel vragen op.
- Houd er rekening mee dat bij online samenwerkend leren de kans bestaat dat elke deelnemer voor zichzelf werkt.
- Houd er rekening mee dat het lastig is als de opdrachten die de deelnemers online moeten maken op elkaar voortborduren. Als een deelnemer een opdracht mist kan deze bijna niet meer goed participeren bij de andere opdrachten.
- Bij grote(re) opdrachten waar van deelnemers een grotere tijdsinvestering wordt gevraagd is het van belang dat de periode waarin de opdracht moet worden uitgevoerd niet te kort is. Wanneer de periode te kort is en de deelnemers op een aantal dagen al andere verplichtingen hebben, dan is het niet meer haalbaar voor de deelnemers om de opdracht daadwerkelijk uit te voeren.
- Formuleer criteria voor de beoordeling, waarin staat dat de cursisten beoordeeld worden op kritische bijdragen, reacties op elkaar en samenwerken.
Tips
- Het organiseren van een online cursus kost het veel tijd. Het is dan ook aan te bevelen om tijdig met de voorbereiding van een online cursus te starten.
- Let erop dat het voor deelnemers lastig is om online effectief en efficiënt te werken, vooral als ze afhankelijk van anderen zijn.
Aandachtspunten bij de uitvoering
- Geef de deelnemers een aan de online opdrachten duidelijke instructies (zie bijlage).
- Licht uw eigen rol als begeleider duidelijk toe aan de deelnemers voorafgaand aan de uitvoering van een cursus.
- Coach de deelnemers tijdens de uitvoering van een online thema en plan hiervoor tijd in.
- Zorg voor open communicatie (waarin vertrouwen is), waarin de deelnemers gemakkelijk (online) vragen aan u kunnen stellen.
- Geef positieve en constructieve feedback: dit wordt door deelnemers als zeer prettig ervaren.
- Zorg voor een goede organisatie en sturing wanneer dit nodig is.
Tips
- Let erop dat deelnemers bij online samenwerken niet automatisch het proces rondom de opdrachten oppakken.
- Maak u zelf online zichtbaar voor de deelnemers.
- Let erop dat er bij online samenwerken van alles mis kan gaan.
Randvoorwaarden
Voor het online samenwerken aan groepsopdrachten is het handig om gebruik te maken van een virtuele groepsruimte (zoals die vaak te vinden is binnen een Digitale Leer Omgeving), waarin studenten informatie kunnen uitwisselen en ook synchroon (bijvoorbeeld via een chat-functie) kunnen communiceren.
Ontleend aan
Online cursus Samenwerkend leren die door het
Risbo in het kader van een train the trainer traject is georganiseerd.