De techniek van mind-mappen kan docenten ondersteunen bij het opdoen van ideeƫn, dient als registratietool van een discussie, legt relaties vast en vergemakkelijkt het structureren van informatie bij het ontwikkelen van een nieuw vak.

Voorbeeld uit de praktijk

Bij de Sectie Educatie en Technologie van de TU Delft is een interfacultair vak, ‘E-learning minds’, ontwikkeld. De docenten die hierbij betrokken waren hebben gebruik gemaakt van mind-mappen om een goed en volledig overzicht te krijgen over wat er allemaal in het vak behandeld zou moeten worden en over hoe het vak in elkaar zou moeten zitten. Achter de verschillende onderdelen zijn links naar additionele informatie toegevoegd om gelijk alle resources die verzameld worden onder te brengen, bijvoorbeeld websites, rapporten of audio-visuele elementen. Tevens kunnen subcategorieĆ«n worden ondersteund door afbeeldingen, om ervoor te zorgen dat het makkelijker in het geheugen van het docententeam blijft hangen. Rechts een voorbeeld van de mind-map die door een team docenten is samengesteld bij het ontwikkelen van het vak ‘E-learning minds’ door de sectie Edutec van de TU Delft.

Doel

Docenten suggesties geven voor het gebruik van een mind-map tool bij opdoen van ideeƫn ten aanzien van de inhoud en structuur van een nieuw vak of bij het verbeteren van een bestaand vak, waardoor een vak overzichtelijk en gedetailleerd kan worden beschreven.

Wanneer te gebruiken

• Als je een vak wilt ontwikkelen of verbeteren, en je gestimuleerd wilt worden in het gnereren van nieuwe ideeĆ«n over de inhoud die je in het vak zou willen behandelen.
• Als je een vak wilt ontwikkelen of verbeteren en probeert om inzicht te krijgen in de complexe structuur en verbanden in het vak.

Aandachtspunten bij de voorbereiding

In dit IDEE wordt beschreven hoe je als docent de inhoud van je vak ontwikkelt.

1. Nodig een aantal collega’s uit voor een ‘brainstorm’ sessie, waarin een eerste opzet van de mind-map ontwikkeld wordt. Brainstorm samen met collega’s, hierdoor kom je op veel meer ideeĆ«n.
2. Bepaal welke strategie de voorkeur heeft: eerst brainstormen op een flip-over, m.b.v. memootjes e.d. en pas daarna het gebruik van een mindmap tool of gelijk de tool gebruiken. Dat is afhankelijk van wat je zelf het prettigst werken vindt.
3. Maak gebruik van een tool waarmee je kunt mind-mappen. Een voorbeeld hiervan is: www.mindmanuals.com (de mind manager kan 21 dagen op proef worden gebruikt).
4. Als je met meerdere mensen gaat mind-mappen kunnen verschillende strategieƫn worden gebruikt. Overigens is het mogelijk om deze sessie volledig online op afstand te houden. (de mind-map uit het voorbeeld heeft hiervoor een conferencing functionaliteit). Over het gezamelijk mind-mappen zijn verschillende visies.
   • Ontwikkel met een groep docenten de mind-map. Maak een docent de facilitator. Er kan eerst een (brainstorm)-sessie gehouden worden waarin iedereen zijn ideeĆ«n kan spuien, waarna docenten een gezamelijke mind-map maken door met elkaar in discussie te gaan over wat er wel en niet in zou moeten komen. (zie vanaf punt 5). Deze strategie werd gehanteerd in het uit de praktijk voorbeeld. Mogelijk gevaar is dat de gezamelijke mind-map de ideeĆ«n van de individuele docent niet voldoende weergeeft.
   • Een andere strategie die gebruikt kan worden is de strategie van Brain Blooming (zie: http://www.mind-mapping.co.uk/group-mind-mapping.htm) Deze strategie kost meer tijd, maar biedt iets meer ruimte voor individuele inbreng. Het gevaar kan zijn dat het moeilijker wordt voor de individu om af te wijken van zijn/haar eigen initiĆ«le ideeĆ«n.
     • Maak per persoon eerst Ć©Ć©n mind map om individuele ideeĆ«n aan te dragen (zie vanaf punt 5)
     • Bespreek de ideeĆ«n die iedereen heeft aangedragen onder leiding van een facilitator. Daarbij geldt dat alle ideeĆ«n samengevoegd worden en even belangrijk gevonden worden. Stel een structuur samen, de zogenaamde ‘Basis Orde van IdeeĆ«n’ (BOI).
     • Soms is het makkelijker om het eens te worden als voorafgaand aan de individuele mind maps al een BOI is opgesteld. Nadeel is dat het de creativiteit kan beperken.
     • Stel Ć©Ć©n grote Mind Map samen. Neem voldoende tijd om het eens te worden.
     • Maak een vertakking waarin het mogelijk is om alle ideeĆ«n te plaatsen die niet onder een categorie vallen.

   Neem ten aanzien van het proces van het maken van de mind map de volgende stappen:

5. Begin in het centrum van het beeldscherm met het centrale idee, bijvoorbeeld de naam van het vak of het onderwerp (als je begint met schrijven in de mindmap).
6. Bedenk vanuit de eindtermen/-competenties wat de belangrijkste categorieƫn zijn. Geef deze in trefwoorden in verschillende richtingen ten opzichte van het centrale idee weer.
7. Ga nu verder brainstormen over welke informatie je belangrijk vindt om aan te bieden aan studenten in het vak onder de verschillende categorieƫn. Zo ontwikkel je gaandeweg na veel doorassocieren een groeiende en georganiseerde structuur. (zie Buzan, http://www.mind-map.com/).
   Maak
   gebruik van zo kort mogelijke termen om het geheel overzichtelijk te houden.
8. Maak (eenduidig) gebruik van verschillende manieren van visuele weergave om de onderdelen en relaties tussen onderdelen weer te geven: lijnen, vormen, kleuren, etc. Door onderwerpen die aan elkaar gerelateerd zijn aan een kleur te koppelen wordt het geheel overzichtelijker en bovendien makkelijker te onthouden.
9. Ondersteun verschillende onderdelen bij voorkeur met een afbeelding. Afbeeldingen stimuleren het geheugen.
10. Maak verbindingen tussen punten die met elkaar te maken hebben.
11. Verzamel zoveel mogelijk informatie bij de verschillende onderdelen: literatuurverwijzingen, links naar relevante internetsites, videoclips, audio-fragmenten. De online mind-map tool biedt de mogelijkheid om links aan te maken.
12. Sla de mind-map op.

Aandachtspunten bij de uitvoering

• De gebruiksfunctie van de mind-map is (tot dusverre) met name dat het dient als registratietool om discussies vast te leggen. Het legt een gezamelijk proces vast. In het IDEE: Hoe gebruik je een mind-map tool in je vak om studenten te ondersteunen?, wordt geadviseerd hoe de mind-map als product gebruikt kan worden. Je kunt het eindproduct van de mind-map (online) aan de studenten aanbieden, zodat zij ook een goed overzicht krijgen van het vak. Over deze manier van gebruik van de techniek van mind-mappen kan gediscussieerd worden. Gevaar is dat studenten teveel een overzicht voorgekauwd wordt, in plaats van dat zij zelf structuur ontdekken. In het genoemde IDEE wordt voorgesteld hoe de mind-map kan worden aangepast, zodat het op een nuttige manier voor en door studenten te gebruiken is. Het is bijvoorbeeld belangrijk om ervoor te zorgen dat studenten niet overdonderd worden door complexe informatie: versimpel het model voor studenten.
• Verder wordt de mindmap met name gebruikt om een volledig overzicht te geven van relaties. Over het belang van deze relaties zegt het minder. Daarvoor kan de techniek van conceptmapping gebruikt worden.

Tip

Voor het doelmatig toepassen van mind-maps is het raadzaam dat u eerst meer leest over de beginselen van mind-mapping, bijv. door het boek ‘Gebruik je verstand’, van Tony Buzan door te nemen of door de achtergrondinformatie van dit IDEE te bestuderen.

Achtergrondinformatie

Het idee van ‘Mind maps’ wordt onder andere gebruikt door Tony Buzan (http://www.mind-map.com/). Hij veronderstelt dat door gedachten en percepties ruimtelijk weer te geven en door het gebruik van kleuren en afbeeldingen een volledig overzicht ontstaat en nieuwe verbindingen zichtbaar worden gemaakt.

Door het gebruik van mind-maps worden zowel docenten als studenten tot creativiteit en concentratie gestimuleerd. Wanneer iemand lineair leert wordt men vaak beperkt als er nieuwe informatie wordt toegevoegd, terwijl mind mapping het mogelijk maakt om snel ideeƫn uit te breiden, wat uiteindelijk leidt tot een helder en gedetailleerd overzicht van alle relevante aan elkaar gelieerde punten. Door daaraan kleuren, vormen, plaatjes en dimensies toe te voegen worden de hersenen gestimuleerd. Uit: http://www.mind-mapping.co.uk/mind-mapping-training-courses.htm

Online mind-mappen (zoals in de afbeelding uit het praktijkvoorbeeld) is bijvoorbeeld mogelijk met behulp van de tool ‘mind manager’. Deze is te vinden onder de volgende link: www.mindmanuals.com (21 dagen om uit te proberen)
Over de strategie van Brain Blooming, mind mappen met een groep, kan meer gelezen worden op: http://www.mind-mapping.co.uk/group-mind-mapping.htm.

Zie ook

Hoe gebruik ik online mind-mapping in een online vak?