Auteur: Gerard Baars

In het huidige onderwijs krijgen studenten steeds meer taken en rollen toebedeeld die “traditioneel” in handen van de docent liggen. Studenten leren hierdoor – naast de inhoud – allerlei vaardigheden die ze in hun latere beroepspraktijk kunnen gebruiken.

In dit themanummer wordt onderscheid gemaakt tussen rollen en taken die studenten kunnen krijgen bij de ontwikkeling van het onderwijs, de uitvoering van het onderwijs, het beoordelen van de leerprestaties, en het evalueren van onderwijs.

Studentrollen bij ontwikkelen van onderwijs

Baars, Wieland, Jager en Van de Ven (2006) beschrijven in het boek Leren (en) doceren met digitale leermiddelen hoe studenten betrokken kunnen worden bij het ontwikkelen van onderwijs. In de meest extreme situatie is het mogelijk om studenten zelf een vak te laten ontwikkelen. Dit betekent dat ze de doelstellingen formuleren, werkvormen ontwikkelen, inhoud selecteren, toetsen ontwikkelen, en nadenken over de evaluatie. Realistischer is het misschien om bij studenten een aantal deeltaken te beleggen. Een voorbeeld: de docent geeft studenten de opdracht om bij een bepaald leerdoel een werkvorm te bedenken en deze ook uit te voeren.

Studentrollen bij uitvoeren van onderwijs

Op deze website zijn verschillende voorbeelden te vinden van rollen en taken die aan studenten kunnen worden toebedeeld bij de uitvoering van onderwijs.

Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om studenten een hoorcollege over een deel van de leerstof te laten geven aan medestudenten. Studenten vergaren zelf de inhoud, maken een opzet voor het college, en ontwikkelen ondersteunende materialen zoals een powerpoint presentatie.

Een tweede voorbeeld van taken die studenten kunnen krijgen bij het uitvoeren van onderwijs geeft Wieland (2002) in het IDEE Hoe kun je studenten samen een online naslagwerk laten maken.

Studenten krijgen gezamenlijk de taak om een kennisbank op te bouwen rond een onderwerp, in dit geval over wetenschapsfilosofische begrippen. Ze leveren daarbij onder andere een definitie van de begrippen en de relaties met andere begrippen. Door studenten gezamenlijk de inhoud te laten creƫren wordt het onderwijs minder consumptief: studenten produceren actief hun eigen kennis. Het perspectief is hierbij natuurlijk heel anders dan in het scenario, waarin studenten de inhoud door de docent krijgen aangereikt, bijvoorbeeld in de vorm van een boek, artikelen, verzameling websites.

Ook binnen een werkvorm kunt u verschillende taken en rollen bij studenten beleggen. Zo beschrijft Van het Kaar (2002) in het IDEE Hoe kun je studenten een online discussie laten modereren? hoe u studenten binnen een online discussie de rol van moderator kunt geven. Concreet kan deze rol volgens Van het Kaar inhouden dat de student de doelstellingen van de online discussie opzet, de deadlines voor bijdragen van de studenten monitort, deelnemers stimuleert om bijdragen te leveren aan de discussie, en tussentijds feedback geeft op de bijdragen van studenten. Baars, Wieland, Van de Ven en Jager (2006) geven in hun boek aan dat ook andere studentrollen binnen een online discussie denkbaar zijn. Ze noemen daarbij de rollen van discussiant, criticus en jurylid.

Ten slotte is het tijdens de uitvoering van het onderwijs mogelijk om studenten een deel van de begeleiding voor hun rekening te laten nemen. Zo beschrijft Baars (2002) in het IDEE Hoe laat je studenten feedback aan elkaar geven via een discussieplatform? hoe u studenten via een discussieforum elkaar feedback kunt laten geven op producten, zoals werkstukken en rapporten. Belangrijke voorwaarden voor deze vorm van begeleiding zijn volgens Baars een goed organisatiemodel, heldere criteria waarop de producten worden geƫvalueerd en duidelijke spelregels hoe de feedback wordt gegeven. Als toevoeging op het IDEE van Baars geeft Van der Linde (2005) in het IDEE Hoe kan je studenten effectief feedback laten geven via chatten? aan hoe de chat als tool kan worden gebruikt bij het geven van feedback.

Naast het geven van feedback op producten is het ook mogelijk om studenten te gebruiken om vragen van andere studenten te beantwoorden. Het discussieforum is hierbij een handige ondersteunende tool (zie Deinum & Verheij, 2002; IDEE Hoe maak je een vraag/antwoord rubriek voor je vak?).

Studentrollen bij het beoordelen van leerprestaties

Ook bij de beoordeling van de leerprestaties van studenten is het mogelijk om studenten rollen toe te kennen. Zo kunt u als begeleider studenten of groepen studenten hun eigen werk laten beoordelen. Limpens, Andernach en Vermijs (2004) geven in het IDEE Hoe kun je studenten in een DLO hun eigen beoordelingscriteria laten vaststellen? aan hoe u studenten van te voren zelf beoordelingscriteria kunt laten formuleren, en deze criteria vervolgens kunt laten toepassen op het werk dat ze hebben geproduceerd. Allerlei varianten op deze aanpak zijn denkbaar: (groepen) studenten beoordelen elkaars werk, of de student en begeleider beoordelen samen.

Studentrollen bij het evalueren van onderwijs

Ten slotte kunnen studenten ingezet worden bij het evalueren van het onderwijs. Hierbij kunnen ze de taak krijgen om een evaluatie-instrument te ontwikkelen, de evaluatie uit te voeren en/of de gegevens te verwerken en te rapporteren. Echter, in de praktijk moet uiteraard rekening worden gehouden met het beleid van de opleiding in deze.

Ten slotte

Bij het vervullen van alle taken en rollen die “traditioneel gezien” meer bij de docent liggen is het belangrijk om de studenten goed te begeleiden. Bovenstaande verschuiving van rollen betekent dus niet dat u als docent/ begeleider geen rol meer heeft in het leerproces van studenten. De inhoud van uw rol verschuift echter.

Ontleend aan

Baars G.J.A, Wieland A, Van de Ven M.J.J.M. & Jager K.M. (2006). Leren (en) doceren met digitale leermiddelen in het hoger onderwijs. Den Haag: Uitgeverij LEMMA BV.

E-Journal voor het onderwijs, nummer 26 februari 2007
Geplaatst op 28-02-2007 in Algemene aandachtspunten door adminComments Off on Thema – Studentrollen binnen onderwijs met digitale leermiddelen

Reageren is niet mogelijk.